Kompozisyon Öğeleri # 1

ÇİZGİ – RENK – DOKU – RİTİM

Fotoğrafta kompozisyon kuralları keskin kurallar değildir. Fotoğrafçılıktaki kuralların bir yaptırımı yoktur ancak uygulandığında kompozisyona estetik katarlar. Asıl amacımız fotoğrafın daha estetik, daha güzel ve anlatımının daha güçlü olmasını sağlamaktır. Bu nedenle görsel tasarım öğeleri ve ilkelerini fotoğraflarımızda kullanmaya ve uygulamaya dikkat ederiz.

Görsel Tasarım Öğeleri
Nokta – Çizgi – Renk – Doku – Boyut – Biçim – Yüzey

Görsel Tasarım İlkeleri (Kompozisyon İlkeleri)
Zıtlık – Odak Noktası – Görsel Denge – Görsel Ritim – Şekil

ÇİZGİ

Genişliği ve derinliği olmayan geometrik şekillerdir. Nesnelerin etrafını çevrelemekte ve kenarlarının oluşturulmasında kullanılır.

• En fazla kullanılan öğedir.
• Çizgiler dikkati belirli bir noktaya çekebildiği gibi belirli bir yolu izlemesini de sağlayabilir.
• Çizgiler yön ve hareket gösterebilir.
• Şekilleri ayırma ve birleştirme işlevi görür.

Hat olarak belli belirsiz ortaya çıkabilecek bir çok şeyi çizgi olarak sayabiliriz. Gözler zihinsel olarak çizgileri ve gittikleri yeri takip ederler.

Çizgiler gelişigüzel olabileceği gibi bir kurala göre de dizilebilirler. Bir şeritte çizgi olabileceği gibi cisimlerin kontur hatları da çizgi olarak isimlendirilebilirler.

DOKU

Bir nesnenin yüzeyinin kalitesi olarak düşünülebilir. Doğada her şey bir doku elemanıyla yüklüdür. Sürülü tarlalar, kumsal, kalabalık insan grupları, evler, çatılar, dalgalar gibi. Doku etkisi anlık da olabilir. Örneğin su yüzeyi, rüzgârın esintisi ve suda oluşan küçük hareketler. Doku, ışığın konu üzerine uygun bir eğimle ulaşması halinde değer kazanan, fotoğrafta vurgulayıcı bir estetik araç olarak kullanılan görsel öğedir.

Doku yüzey biçimine verilen isimdir. Fotoğrafta doku da objenin yüzey biçiminin fotoğraflanmasıdır.

Doku fotoğraflarında derinlik hissiyatı oluşabileceği gibi ritim duygusu da oluşabilmektedir. Doku ile ayrıntılara odaklanılabilinir. Fotoğrafta dokunun belirgin olması o fotoğrafı tercih edilebilir ve canlı kılar.

Doku fotoğrafları çok alternatiflidir. Geniş açılı objektiflerden makro objektiflere kadar birçok farklı türde objektifle farklı doku fotoğrafları çekmek mümkündür. Doku fotoğraflarında alan derinliği çok önemlidir. Çekilen fotoğrafın her yerinin net çıkması hedeflenir. Dolayısı ile kısık diyafram ve geniş açı ile fotoğraflama en uygun yöntemdir. Böylece sığ olmayan geniş alan derinliği elde edilebilecek ve dokunun tamamı fotoğraflanabilecektir. Doku fotoğraflarında dikkat edilmesi gereken önemli bi konu da obje ile fotoğraf makinesinin açısıdır.

Makro fotoğraflar çok yakından çekildikleri için nesnelerin dokularını belirgin şekilde ortaya koyarlar. Doku-desen fotoğrafçılığı için makro çekimlerinin yeri ayrıdır. Lâkin makro fotoğraflarda doku fotoğrafı için önemli kriterlerden biri olan alan derinliğinin yüksek olması çok zor olduğundan dikkat edilmesi gereklidir.

RENK

Renkler ışık sayesinde oluşurlar ve insanda çeşitli duygular uyandırırlar. Gözümüz 10 milyon rengi algılamaktadır. Sıcak renkler uyarıcı, soğuk renkler gevşetici ve dinlendirici etki bırakırlar.

Tüm dalga boyları birden aynı anda gözümüze ulaşırsa bunu beyaz; hiç ışık ulaşmazsa siyah olarak algılarız. İki ana rengin karışımıyla ortaya çıkan ara renk, karışıma katılmayan üçüncü ana rengin tamamlayıcısı olur. Kırmızı için yeşil, mavi için turuncu, sarı içinse mor tamamlayıcı renk işlevini görür. Aynı zamanda birbirlerine karşıt olan renkler birlikte kullanildiklarinda da denge oluştururlar.

Görsel materyallerde önemli bir unsur olan rengin etkililiği bilinçli kullanılmasına bağlıdır. Yanlış tema ve renk tercihleri fotoğrafın kullanımını olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

• Özel bir tercihiniz yoksa iki güçlü rengi aynı oranda kullanmayın.
• Rengin psikolojik etkilerini göz önünde bulundurun.
• Tamamlayıcı renkleri kullanmaya özen gösterin.
• Günün hangi saatinde, yılın hangi mevsiminde ne tur renkler ortaya çıktığını gözlemleyin.
• Zıt renkleri de deneyin.
• Doğru renk için doğru ışığı beklemekten çekinmeyin.

Sıcak renkler konuyu ön plana çıkarırken soğuk renkler uzaklaştırır. Renkleri kullanarak verilmek istenen mesajın etkisini artırabilir ya da azaltabiliriz.

Kırmızı: En uzun dalga boyuna sahip olan renktir, özellikle koyu bir arka plan ile birlikte kullanıldığında öyle şiddetlidir ki bir görüntüde yer alan küçücük kırmızı leke bile görüntünün her yerini etkiler.

Mavi: Dinlendiriciliği ve edilgenliği anlatır. Koyu tonlarda ya da yoğun kullanıldığında moral bozan, açık tonlarda ya da beyazla kullanıldığında yatıştırıcı, güven verici etki yaratır.

Yeşil: Sessizliği anlatır. Güven veren bir renktir. Yeşil yaratıcılığı körükler.

KONTRAST

Fotoğrafta kontrastı oluşturan temel öğe aslında uyumsuzluktur. Uyumsuzluğu oluşturan asıl öğeler de zıtlıklardir. Böylelikle kontrast doğar. Fotoğrafta zıtlık elde etmek için kullanılabilecek en uygun yöntemlerden biri arka plan ile ana objenin kontrastını kullanmak olur.

Kontrast : Birbirine zıt, birbirini belirginleştiren öğeler arasındaki ilişkidir.

RİTİM

Fotoğrafta ritim, tekrar eden görüntülerden oluşur.

Ritim hayatımızın birçok alanında vardır. Müzikten heykele, matematikten sinemaya pek çok alanda ve sanatta ritmi gözlemlemek mümkündür. Fotoğrafta ritmi kullanmanın sebebi de güçlü etkisidir. Tek başına bir objenin etkisiyle, ardışık sıralanmış benzer objelerin etkisi bir değildir.

Fotoğrafta ritim iki türlü kullanılabilir. Birincisi doğrusal ritim ikincisi ise yüzeysel ritimdir. Doğrusal ritimde yatay-dikey farketmeksizin bir doğru boyunca yinelenen nesneler kullanılır. Aynı zamanda S ve V şeklinde gerçekleşen ritimleri de bu sınıfa dahil edebiliriz. Perspektif etkisi güçlüdür. Yüzeysel ritimde ise doğru yerine bir yüzey üzerinde tekrarlanma vardır. Yüzeyden bahsettiğimiz için perspektif yoktur, aranmaz da.

Kaç nesne ile ritim oluşturulabileceğinin sonu açıktır ama en azından elimizde tekrar eden en az 3 obje olmalıdır.

Fotoğrafta ritim önemli bir etki yaratabildiği gibi ritmin bozulması da aynı şekilde etkili olabilir. Fotoğrafta ritmin bozulması dikkatin hızla bozulan noktaya odaklanmasını sağlar.